«2006-2015, 10 κείμενα για την ερημοποίηση» της Ελένης Καπετανάκη - Μπριασούλη

«2006-2015, 10 κείμενα για την ερημοποίηση» της Ελένης Καπετανάκη - Μπριασούλη

Η ερημοποίηση, μια αργή και συχνά ‘αόρατη’ διαδικασία που καταλήγει σε ακραία υποβάθμιση της γης, αναδείχθηκε σε περιβαλλοντικό ζήτημα παγκόσμιου ενδιαφέροντος πέρα από τα όρια τη Αφρικής μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1980 όταν έγιναν αντιληπτές οι δραματικές της συνέπειες για την επισιτιστική ασφάλεια του συνεχώς αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού, τη διατήρηση της ακεραιότητας των εδαφικών και υδατικών πόρων και την κλιματική αλλαγή. Η διεθνής κοινότητα επιβεβαίωσε τη σημασία και την αναγκαιότητα αντιμετώπισης του φαινομένου με την υπογραφή της Διεθνούς Σύμβασης για την Ερημοποίηση και την Ξηρασία το 1994.

Η πρώτη μου επαφή με την επιστημονική μελέτη της ερημοποίησης το 1996, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος MEDALUS και, στη συνέχεια, η εμπλοκή μου σε άλλα τρία προγράμματα με παρόμοιο αντικείμενο (MEDACTION, EPIGOV, LEDDRA) ήταν αρκετά για να εντρυφήσω στις περιβαλλοντικές, κοινωνικο-οικονομικές, θεσμικές και πολιτικές πτυχές της ερημοποίησης και να συνειδητοποιήσω τη βαρύτητα της. Αυτό που με εντυπωσίασε και τάραξε περισσότερο, όμως, ήταν το ‘πέπλο άγνοιας’ που σκέπαζε το θέμα στην Ελλάδα παρόλη τη σημαντική έρευνα που γινόταν από εξαιρετικούς πανεπιστημιακούς και ερευνητές σε θέματα διάβρωσης και υποβάθμισης εδάφους και υδατικών πόρων καθώς και ερημοποίησης. Ούτε το επίσημο κράτος αλλά ούτε και οι μη κρατικοί φορείς και οι απλοί άνθρωποι, με εξαιρέσεις φυσικά, φαινόταν να αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα της ερημοποίησης όταν το ένα τρίτο της χώρας διέτρεχε σοβαρό κίνδυνο μετά τη δεκαετία του 1980 τουλάχιστον. Ο επίσημος αναπτυξιακός και χωροταξικός σχεδιασμός παρέκαμπτε ή αναφερόταν επιφανειακά στο θέμα ακόμα και μετά το 2001 όταν το Εθνικό Σχέδιο για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης έγινε νόμος του κράτους…

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, άρχισα μεταξύ άλλων να γράφω από το 2006 επετειακά κείμενα για τη 17η Ιουνίου, την Παγκόσμια Ημέρα για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης, νοιώθοντας χρέος να αναδείξω αυτό το παραμελημένο περιβαλλοντικό ζήτημα, τα οποία δημοσιευόταν σε ηλεκτρονικά κυρίως μέσα επικοινωνίας όπως στον ιστότοπο του δικτύου των περιβαλλοντικών οργανώσεων της Κρήτης ecocrete.gr, στον ιστότοπο ΕΣΤΙΑ του ΕΚΚΕ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) ekke.gr/estia και, τελευταία, στην ιστοσελίδα της Χίου aplotaria. Τα 10 κείμενα αυτής της συλλογής καλύπτουν μια ποικιλία θεμάτων που αφορούν την αντιμετώπιση της ερημοποίησης, ιδωμένα με τη ματιά του χωροτάκτη, που ελπίζω να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη να αναζητήσει περισσότερη γνώση γι’ αυτή την τόσο κρίσιμη αόρατη περιβαλλοντική απειλή. Ελπίδα και ευχή μου παραμένει να ευαισθητοποιηθεί και να δραστηριοποιηθεί, στο μέτρο των δυνατοτήτων του ο καθένας, για την προστασία αυτού του πολύτιμου λεπτού μανδύα της γης, του εδάφους, που στηρίζει τη ζωή στο πλανήτη.

Ελένη Καπετανάκη - Μπριασούλη

Χωροτάκτης, Καθηγήτρια Τμήματος Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Αθήνα, 20 Οκτωβρίου 2015

Μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο ΕΔΩ

ΠΗΓΗ: ΟΠΗ